هر شخصی که شاغل باشد و در ازای کاری که انجام می‌دهد از کارفرما و یا شرکت خود، حقوقی دریافت کند و اگر بیمه تامین اجتماعی هم باشد لازم است مقداری از حقوق دریافتی خود را به وزارت دارایی و اقتصاد بپردازد. این نوع پرداخت را مالیات حقوق می‌نامند. با ما همراه باشید تا درمورد مالیات حقوق و نکاتی که در زمان پرداخت مالیات، باید به آن توجه کرد؛ را بشناسیم.
دانستی‌هایی از مالیات حقوق:
از نظر سازمان امور مالیاتی، هر چه اشخاص حقوقی و حقیقی نسبت به مواد و تبصرهای قانون مالیات آشنایی داشته باشند میزان تخلف و اشتباه آنها هم کمتر خواهد شد. بنابراین نکانی که در مورد مالیات حقوق یا مالیات بر درآمد حقوق باید دانست عبارت‌اند از:
اشخاصی مشمول مالیات بر درآمد حقوق:
همان طور که در ابتدا هم اشاره شد، درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال و کار کردن در ایران بر حسب مدت معین و یا نسبت کار انجام شده به صورت نقد یا غیرنقد پرداخت می‌گردد. مشمول مالیات بر درآمد حقوق می‌شوند. (ماده ۸۲، قانون مالیات مستقیم (ق.م.م))
درآمد مشمول مالیات حقوق:
درآمد مشمول حقوق مالیات عبارت است از حقوق مقرری یا مزد و یا حقوق اصلی و یا مزایای مربوط به شغل نظیر مستمری قبل از وضع کسور و بعد از کسر معافیت‌های مقرر در قانون، مشمول مالیات حقوق‌اند.
میزان معافیت از مالیات حقوق:
میزان معافیت بر درآمد حقوق، هر ساله از طریق بودجه سنواتی کشور، به اشخاص حقوقی و حقیقی گفته می‌شود.
نرخ مالیات بر درآمد حقوق:
نرخ مالیات بر حقوق کارکنان دولتی و غیر دولتی، پس از کسر معافیت‌های بیان شده در قانون مالیات مستقیم به نرخ مقطوع ده درصد (۱۰%) و در مورد سایر حقوق بگیران پس از کسر معافیت‌های مقرر در قانون، تا مبلغ ۴۲۰۰۰،۰۰۰ (چهل و دو میلیون ریال) به نرخ (۱۰%) و نسبت به مازاد آن به نرخ‌های مقرر در قانون مالیاتی اقدام می‌شود. (ماده ۸۵، ق.م.م)
وظیفه پرداخت کنندگان حقوق:
پرداخت کنندگان حقوق موظف‌اند، مالیات حقوق کارمندان را طبق آنچه که در ماده ۸۵ گفته شده، محاسبه و کسر کنند. و تا پایان ماه بعدی فهرستی از نام و نشانی دریافت کنندگان حقوق و میزان آن را برای اداره امور مالیاتی محل پرداخت حقوق، ارسال نمایند. و در نهایت، برای ماه‌های بعد فقط تغییرات کسورات را انجام می‌دهند.
استرداد پرداخت مالیات حقوق اضافه:
اضافه پرداختی اشخاص حقوقی یا حقیقی طبق مواد قانون مالیات، قابل استرداد و بازگشت می‌باشد. فقط شخص متقاضی باید بعد از انقضای تیرماه سال بعد تا آخر آن سال با درخواست کتبی حقوق بگیر از اداره امور مالیاتی، پرداختی اضافی خود را مطالبه کند. بعد از تقاضا از طرف درخواست کننده، بابت پرداخت اضافه مالیاتی، اداره امور مالیاتی موظف است در طی سه ماه (۳) از تاریخ تسلیم درخواست، رسیدگی لازمه را انجام دهد. البته در صورتی که مودی، از قبل بدهی مالیاتی داشته باشد سازمان امور دارایی، اضافه پرداختی را به جای بدهی برده و مازاد آن را به درخواست کننده تسلیم می‌نماید.
منظور از پرداخت غیر نقد مالیات حقوق چیست؟
ما در تعریف مالیات بر درآمد حقوق، گفتیم که شخص حقیقی می‌تواند در ازی کار انجام شده اشخاص حقوقی یا حقیقی، پرداخت به صورت نقدی یا غیر نقدی انجام دهد. که برای هر دو متناسب با قوانین امور مالیاتی، درصدی به عنوان مالیات گرفته می‌شود و این درصد هر سالِ تغییر خواهد کرد. اما منظور از پرداخت غیرنقدی و میزان مالیاتی که سازمان برای آن درنظر گرفته است به شرح ذیل می‌باشد:
براساس تبصره که در ماده ۸۳ قانون مالیاتی مستقیم، آورده شده است. درآمدهای غیرنقدی که مشمول مالیات حقوق‌اند. به صورت زیر محاسبه می‌شوند:
مسکن با اثاثیه بیست و پنج درصد (۲۵%) و بدون اثاثیه بیست درصد (۲۰%) حقوق و مزایای نقدی در ماه پس از وضع وجوهی از حقوق کارمند کسر می‌شود.
اتومبیل اختصاصی با راننده معادل ده درصد (۱۰%) و بدون راننده معادل پنج درصد (۵%) حقوق و مزایای نقدی در ماه پس از کسر وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می‌شود.
و اما سایر مزایای غیرنقدی معادل قیمت تمام شده برای پرداخت کننده حقوق است.
انواع مالیات حقوق:
بارها در مورد اینکه خود مالیات به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم تقسیم‌بندی می‌شوند؛ صحبت کرده‌ایم. اما با توجه به نیاز این مقاله، انواع مالیات حقوق شامل مالیات حقوق املاک، مالیات حقوق مشاغل، مالیات حقوق کشاورزی، مالیات حقوق اشخاص حقوقی، و مالیات حقوق اتفاقی می‌باشند.
مالیات حقوق املاک:
در صورتی که ما یک ملک را داشته باشیم و آن ملک را به شخص دیگری اجاره بدهیم باید از مبلغ اجاره، مقدار مشخصی که از قبل تعیین شده است را به عنوان مالیات به دولت یا همان سازمان امور مالیاتی بپردازیم.
مالیات حقوق مشاغل:
بخش اعظم متن مقاله ما در مورد همین موضوع بوده است. اینکه افراد حقیقی که شاغل‌اند و در شرکت‌های دولتی و غیر دولتی و… ایران کار می‌کنند و یا اینکه منبع درآمد آنها در کشور ایران می‌باشد. متناسب با تغییرات هرسال امور مالیاتی، مبلغی را به عنوان مالیات به آنان می‌پردازد.
مالیات حقوق اشخاص حقوقی:
تمامی شرکت‌ها و موسساتی که ثبت شده‌اند و در حال فعالیت‌اند؛ را به عنوان اشخاص حقوقی می‌شناسیم. مالیات حقوق، که یک شرکت از فعالیت‌های خود دارد و یا درآمدی که یک شرکت و اشخاص حقوقی از منابع خود در ایران و یا خارج از ایران است را جزء این دسته از مالیات‌ها حساب می‌کنند.
مالیات حقوق اتفاقی:
برای فهم و درک بیشتر این مورد از مالیات حقوق، اجازه بدهید با یک مثال آن را شرح دهیم. زمانی که فردی یک هدیه از شخص دیگر و یا با شرکت کردن در یک مسابقه یا قرعه کشی به یک مال نقدی یا غیرنقدی می‌رسد. باید درصدی را به عنوان مالیات به امور مالیاتی بپردازد. حال اگر این هدیه یا مال اتفاقی، غیرنقدی باشد برای محاسبه مقدار مالیات وارد بر آن، آن را با مقدار پول معادل سازی می‌کنند و ارزش‌اش را مشخص می‌نمایند.
درآمدهای معاف از مالیات حقوق:
- حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری پایان خدمت.
- خسارت اخراج و باز خرید خدمت و یا وظیفه
- مستمری پرداختی به وراث و حق سنوات و ایام مرخصی استفاده نشده.
- هزینه سفر و فوق العاده مربوط به شغل.
- وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه و مسائل مربوط به آن.
- یک دوازدهم عیدی سالانه یا پاداش آخر سال.
- خانه‌های سازمانی که با اجاره قانونی یا به موجب آیین‌نامه‌های خاص در اختیار ماموران گذاشته می‌شوند.
- وجوهی که کارفرما بابت هزینه معالجه کارکنان خود یا افراد تحت تکفل آنها مستقیما یا به‌وسیله حقوق‌بگیر به پزشک یا بیمارستان به استناد اسناد و مدارک مثبت پرداخت میکند.
- درآمد حقوق پرنسل‌های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعم از نظامی و غیر نظامی.
- مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات و جانبازان جنگ تحمیلی.
مدارک مورد نیاز برای مالیات بر درآمد حقوق:
- تصویر سند مالکیت یا اجاره محل فعالیت
- تصویر پروانه کسب یا پروانه تولید.
- تصویر شناسنامه و کارت ملی مشمولان پرداخت مالیات.
- تصویر لیست حقوق دریافت کنندگان، به‌همراه نام و نشانی و تغییرات حقوقی در ماه‌های بعدی سال.
برای عدم پرداخت مالیات حقوق چه جرایمی وجود دارد؟
اگر پرداخت کنندگان حقوق، لیست حقوقی را در موعد مقرر تسلیم اداره امور مالیاتی نکنند و یا تسلیم برخلاف واقعیت باشد. دو درصد (۲%) از حقوق پرداختی خود مطابق قانون، جریمه می‌شوند.
عدم کسر و ایصال به‌موقع مالیات حقوق توسط پرداخت‌کنندگان حقوق، مشمول جریمه معادل ۱۰ درصد مالیات پرداخت نشده در موعد مقرر و ۵/۲ درصد مالیات به ازای هرماه نسبت به مدت تاخیر از سررسید پرداخت خواهد شد. (ماده ۱۹۹ قانون مالیات مستقیم)
چه کسانی وظیفه پرداخت مالیات حقوق را برعهده دارند؟
جالب است بدانید با وجود اینکه مالیات بر درآمد حقوق، از حقوق بگیران کسر می‌شود. اما تکلیف پرداخت آن برعهده کارفرما و شخص پرداخت کننده حقوق است. و هرگونه بی‌توجهی و عدم ارسال اطلاعات دقیق، مودی، که در اینجا شخص پرداخت کننده می‌باشد بنا بر، قوانین مالیاتی جریمه خواهد شد.
نرخ مالیات حقوق برای کارمندان بخش دولتی و خصوصی با هم متفاوت است؟
نکته‌ای که درمورد مالیات بردرآمد حقوق، در قانون مالیات‌های مستقیم وجود دارد این است که طبق آخرین تغییراتی که در مفاد قوانین انجام داده‌اند. نرخ مالیات بردرآمد حقوق، برای کارکنان خصوصی و دولتی یکسان محاسبه می‌شود.
کاهش ساعت کاری باعث کم شدن مالیات حقوق می‌شود؟
مطابق آنچه که در این مقاله گفته شده است. مالیات حقوق، براساس دریافتی هر شخص طبق مفاد قانون امور مالیاتی محاسبه می‌شود. یعنی، عامل مستقیم مالیات حقوق، میزان دریافتی فرد است نه ساعات کاری آن.
آیا برای مالیات حقوق، و نحوه محاسبه آن مشاوره گرفتن ضروری است؟
مالیات و پرداخت آن امری ضروری بوده که عدم توجه طولانی مدت به آن، ممکن است سبب از دست رفتن بخش عظیمی از مال و اموال و دارایی شخص حقوقی و یا حقیقی شود. برای مثال توقیف و به مزایده گذاشتن اموال به علت بدهی‌های مالیاتی. بنابراین، گرفتن کمک از مشاوران و وکلای مالیاتی، یقیناً می‌تواند مانع وقوع سیل عظیمی از این اتفاقات بد و ناگوار برای مودیان شود. لذا گرفتن مشاوره افراد متخصص در این حوزه، بهترین اقدامی است که می‌توان با صرف هزینه کم زمانی و مالی انجام داد.
به قلم محمدرضا شهنانی، مشاور مالی و اقتصادی
